با تحقیقات بازار : اکثر کارآفرینان در خلق و تولید یک محصول جدید و متمایز مهارت دارند؛ اما تعداد زیادی از کارآفرینان مشتاق، از ایجاد بازاری که محصول یا سرویس آنها را تقاضا کند، غفلت می کنند.
اغلب شنیده میشود که کارآفرینان با جملاتی مانند: «چون من محصول را دوست دارم، افراد دیگری هم پیدا میشوند که آن را دوست داشته باشند»، «اگر دیگران میتوانند با فروش این محصول درآمد داشته باشند، پس من هم میتوانم» و «چون هیچ فروشگاهی در شهر من این محصول را نمیفروشد، پس حتماً نیاز به آن وجود دارد»، وجود نیاز برای محصول خود را توجیه میکنند و این مرحله را نادیده میگیرند. اگر تحلیل بازار بهصورت کاملتری انجام شود و کارآفرین از نتایج آن استفاده کند، نرخ شکست کسبوکارهای جدید بهطور درخور توجهی کاهش خواهد یافت. ضرورت تحقیق بازار، بهخصوص برای کارآفرینانی که قصد ارائۀ یک محصول جدید را دارند، بیشتر است.
تحقیقات بازاریابی (تحقیقات بازار)
تحقیقات بازاریابی (Marketing research): عبارت است از فعالیتهایی که ارتباط لازم را بین مصرفکنندگان و خریداران و مدیران بازاریابی، از طریق تبادل اطلاعات برقرار میکند.
در ابتدا هدف بازاریابی پیداکردن تکنیکهایی برای افزایش فروش بود و فهم و درک مشتریان هیچ جایگاهی در بازاریابی نداشت. اما با گذر زمان و پیشرفت تکنولوژیِ تولید و پیشیگرفتن تولید کالاها و عرضه از تقاضا، مدیران بازاریابی بهطور فزایندهای به اهمیت فهم و درک مشتریان پی بردند و امروز شعار بازاریابها این است: «شناخت و درک خریداران بهصورت انفرادی، همراه با شناخت یک بخش بازاریابی تخصصی.» امروزه تمامی شرکتهای پیشرو در عرصۀ تولید و تجارت، بهمنظور اثربخشی بازاریابی، از مجموعهای از فنون تحقیقات بازاریابی بهره میگیرند و تحقیقات بازاریابی یکی از ابزارهای قوی و مؤثر تصمیمسازی برای مدیران بازاریابی بهشمار میرود. در گذشته تحقیقات بازاریابی عبارت بود از روش جمعآوری و تجزیهوتحلیل اطلاعات برای کمک به مدیران در اخذ تصمیمات مطلوب بازاریابی. اما از دهۀ ۱۹۹۰ به این طرف، تحقیقات بازاریابی یکی از اجزای مکمل مراحل تصمیمگیری تلقی میشود.
دادههای اولیه و ثانویه
دادههای اولیه از منابع اولیه بهدست میآید؛ یعنی از بازار و از طریق تحقیقات مستقیم میدانی یا بهکارگماردن مشاور و شرکت تحقیقاتی کسب میشود.
دادههای ثانویه مستقیماً از کار میدانی بهدست نمیآید و تحقیق دربارۀ بازار براساس منابع دادههای ثانویه، درواقع تحقیقی کتابخانهای است. تحقیق کتابخانهای مستلزم جمعآوری اطلاعات از منابع دردسترس است. نظیر:
- آمارهای دولتی (از مراکز آمار)؛
- اطلاعات مربوط به شرکتها (از منابع عرضۀ اینگونه اطلاعات)؛
- کتابهای راهنمای تجاری و بازرگانی؛
- کانونهای تجاری؛
- گزارشهای آماده
هفت معیار اصلی برای سنجش و تشخیص دادههای مفید در تحقیقات بازاریابی:
۱. منطبق برسنجههای علمی و نه سلایق و حدسیات شخصی؛
۲. شفافیت اطلاعات (دادهها) جمعآوریشده، نه صرفاً یکسری آمار مبهم؛
۳. میزان ضرری که ممکن است از نداشتن آن اطلاعات به ما وارد شود؛
۴. امکان بهکارگیری این اطلاعات در عمل؛
۵. میزان ریسک عملکردن به اطلاعات؛
۶. بازخورد رقبای شرکت درصورت عملیشدن اطلاعات؛
۷. هزینۀجمعآوری اطلاعات که شامل زمان و پول است.
هشت گام اصلی در انجام تحقیقات بازاریابی بهمنظور دستیابی به دیتای مورد نیاز:
۱. طرح مسئله، مشکل یا هدف؛
۲. انتخاب روش تحقیق یا پژوهش؛
۳. نوع و جنس داده مورد نیازمان؛
۴. طراحی پرسشنامه؛
۵. تعیین نمونۀ آماری و اندازه؛
۶. جمعآوری دادهها؛
۷. تحلیل دادهها؛
۸. تهیۀ گزارش پژوهش.
مسئولیت تحقیقات بازار
تحقیقات بازاریابی نخستین گام در راه شناختن خریداران است؛ درنتیجه زیربنای مدیریت سازمانهایی است که برنامۀ کار خود را با توجه به نیازها و خواستههای مشتریان تنظیم میکنند. تحقیقات بازاریابی در تعیین سیاستهای بازاریابی به کار گرفته میشود و به این ترتیب از عوامل قابل کنترل و خارج از کنترل بازار، به بهترین صورت استفاده میشود.
مسئولیت تحقیقات بازار بسیار گسترده است؛ درحالیکه تحقیقات بازاریابی به یافتن اطلاعات دربارۀ بازار یک محصول خاص محدود میشود. امروزه بازاریابی، نوعی وظیفۀ خاص مدیریتی است که تمامی فعالیتهای مرتبط با توسعه و تولید و توزیع محصولات به بازارهای خاص، یعنی جایی که باید رضایت مصرفکنندگان آنها تأمین شود، در بر میگیرد. بنابراین تحقیقات بازاریابی، توسعۀ محصول، شناخت بازار، روشهای مناسب فروش، توزیع، تبلیغ و تسهیلات خدمات/فروش را در بر میگیرد. درواقع، میتوان گفت همۀ جنبههای فعالیتهای کسبوکار، از «مرحلۀ ایده» تا «رضایت مشتری» را پوشش میدهد.
مزایای تحقیقات بازار
بهرهبرداری از فرصت: یکی از مزایای بزرگ انجام تحقیق بازار این است که شما را قادر به پیداکردن فرصتهای مختلف در بازار کرده و امکان بهرهبرداری از آنها را بهطور مؤثر فراهم میکند. بهعنوان مثال، ممکن است به یافتن اینکه آیا محصولتان مناسب مخاطبان هست یا خیر کمک کند. بهعلاوه اگر مناسب نباشد، برای شناسایی مخاطبان مناسب نیز کمک میکند.
تشویق ارتباطات: تحقیقات بازار برای پیداکردن بهترین راه برای برقراری ارتباط با مشتریان به شما کمک میکند. پس از اخذ نتایج تحقیقات، ماهیت، مخاطب، شخصیت، علائق، عدم علائق و… مخاطبان مشخص میشود و این باعث میشود راههای ارتباط و رسیدن به آنها آسانتر شود.
حداقلکردن ریسک: یکی دیگر از مزایای عمدۀ تحقیقات بازار این است که کمک میکند تا ریسکهای کسبوکار حداقل شده و اقدامات مورد نیاز دربارۀ موضوعات خاص در نظر گرفته شود. برقراری روند و سهم بازار و نیز وضعیت بازار بهطور مداوم تغییر میکند. در چنین سناریویی، تنها تحقیقات بازار کامل میتواند به ادامۀ روند و سپس تدوین و فرمولهکردن برنامه با توجه به نیازهای فعلی و مورد نیاز مشتریان کمک کند. از آنجا که تحقیقات بازار، واکنش و انتخابها و اولویتهای مشتریان را نشان میدهد.
کشف مشکلات احتمالی: یک کسبوکار میتواند محصول را تغییر دهد؛ حتی زمانی که آن محصول در حال تولید یا در فرایند تولید است. اگر یکی از نتایج تحقیقات در دست باشد، پیداکردن مشکلات و سپس کار روی آنها آسانتر است.
نمونۀ موفق در استفاده از تحقیقات بازار
بینش درست و کامل از بازار، معمولاً سنگبنای برنامههای بازاریابی موفق است. شرکتهای مختلف با استفاده از تحقیقات بازاریابی بینش خودشان از رفتار مشتری را ارتقا داده و به تدوین برنامههای بازاریابی میپردازند تا بتوانند سهم بیشتری از بازار را کسب کنند.
برای مثال، شرکت «وال مارت» در تحقیقات بازاریابی خویش دریافت که مزیت اصلی فروش خوب این فروشگاههای زنجیرهای شعار «هر روز قیمتهای کمتر» است. این شعار توانسته است این حس را به مشتری منتقل کند که من در خرید، فرد زرنگی هستم. با این دستیافت، بازاریابان شرکت وال مارت تصمیم گرفتند کمپینی با نام «پسانداز بیشتر، زندگی راحتتر» را راهاندازی کنند .
تحقیقات بازار موبایلی چیست؟
تحقیقات بازار موبایلی، مربوط به آن دسته از کاربرانی است که در تحقیقات بازاریابی از ابزارهای موبایلگونه استفاده میکنند یا به تحقیق دربارۀ این ابزارها میپردازند. تا همین سالهای اخیر، اصطلاح «تحقیقات بازار موبایلی» مترادف تحقیقاتی بود که دربارۀ تلفنهای همراه یا موبایل صورت میگرفت؛ اما با وجود وسایل جدید الکترونیکیِ همراه، مثل تبلت و فبلت، این اصطلاح نیز مفهوم گستردهتری پیدا کرده است.
آیندۀ تحقیقات بازار موبایلی
روشن است که زمان تحقیقات بازار موبایلی فرا رسیده است؛ زیرا تلفن همراه در بخش بزرگی از نظرسنجیها استفاده میشود یا حتی کل نظرسنجی فقط با موبایل انجام میگیرد. در موارد دیگر نیز از روشهای آنلاین تلفیقی استفاده میشود. بیشتر بسترهای نظرسنجیهای گسترده، گزینههای موبایلی دارند و حجم روزافزون تحقیقهای ثانویه (research-on-research) تعیین میکند که در تحقیقات بازار موبایلی چه چیزی بهدرد میخورد و چه چیزی بیمصرف است.
تحقیقات بازاریابی موبایلی وابسته به روش معینی نیست؛ بااینحال، به یکی از بخشهای مهم تحقیقاتی برای برنامههای محققان در کارهای روزمره تبدیل خواهد شد. تحقیقات بازار موبایلی، دیگر یک کار فرعی نیست، بلکه رویکردی محوری به شمار میآید. بسیاری از محققان پیشبینی میکنند که موبایل، ابزار اصلی جمعآوری داده در چند سال آینده خواهد بود.